Παιδική Παχυσαρκία

ΤΙ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΚΑΙ ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΑΙ

Τελευταία στατιστικά δεδομένα που παρουσιάστηκαν σε σχετικά ιατρικά συνέδρια μιλούν για περίπου 4 στα 10 παχύσαρκα παιδιά, κάτω των δέκα ετών. Από αυτά μάλιστα πάλι 4 στα 10 έχουν τουλάχιστον ένα γονιό παχύσαρκο, ενώ η μεγάλη πλειοψηφία έχουν και τους δύο. Ειδικότερα στοιχεία από τη Βόρεια Ελλάδα έδειξαν ότι η παχυσαρκία είναι συχνότερη στα παιδιά σε σχέση με τους εφήβους. Το ΙΝΚΑ αναφέρει σε έκθεση του ότι "Τρέφουμε τα πιο αμόρφωτα, αγύμναστα και παχύσαρκα (ή υπέρβαρα) παιδιά". Είναι σίγουρα μια ακραία και σοκαριστική άποψη, αλλά δυστυχώς τα τελευταία στοιχεία αποδεικνύουν τουλάχιστον τα δύο τελευταία χαρακτηριστικά, αφού τα παιδιά στη χώρα μας ασκούνται όλο και λιγότερο και τρέφονται ολοένα και με χειρότερο τρόπο.

Τα αίτια της παιδικής παχυσαρκίας είναι πολλά και συνοψίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες. Περιβαλλοντικά και γενετική προδιάθεση.

Πως το περιβάλλον προκαλεί παχυσαρκία ;

 Υπερσιτισμός – Λανθασμένη διατροφή.

Αποτελεί ένα από τα πιο συνηθισμένα αίτια παχυσαρκίας στην εποχή μας. Όταν το παιδί προσλαμβάνει σε μακροχρόνια βάση μεγαλύτερη ποσότητα τροφής από όση καταναλώνει ο οργανισμός του, τότε παχαίνει. Στα παχύσαρκα παιδιά, η αυξημένη θερμιδική πρόσληψη αφορά κυρίως στα ενδιάμεσα γεύματα, ή σνακ (π.χ. πατατάκια, κρουασάν, μπισκότα, γλυκά, σοκολάτες) ενώ η πρόσληψη κατά γεύματα, σπάνια είναι υπερβολικού βαθμού.

 Διατροφή στο σχολείο.

Το σημαντικότερο κομμάτι της ημέρας ενός παιδιού είναι αυτό στο σχολείο. Η διατροφή, όμως στα σχολικά κυλικεία δεν είναι κατάλληλη. Επίσημα στοιχεία του ΙΝ.ΚΑ.  δείχνουν πως το 89% των κυλικείων διαθέτει και απαγορευμένα τρόφιμα, όπως γαριδάκια. Η αδυναμία των γονιών να ετοιμάσουν ένα ισορροπημένο και υγιεινό πρωινό, τουλάχιστον στα παιδιά τους, οδηγεί στην  εύκολη λύση του χαρτζιλικιού. Σύμφωνα με το ΙΝ.ΚΑ. το 85% των παιδιών παίρνει υπερβολικό ποσό ως χαρτζιλίκι, το οποίο συχνά το καταναλώνει σε άχρηστα και συχνά επικίνδυνα τρόφιμα.

 Μειωμένη σωματική δραστηριότητα.

Είναι εξίσου σημαντικό αίτιο για την επιδημία της παχυσαρκίας με την λανθασμένη διατροφή. Σήμερα τα παιδιά όχι μόνο γυμνάζονται λιγότερο, αλλά και έχουν λιγότερες καθημερινές μικροδραστηριότητες (βόλτες, παιχνίδια σε αλάνες κλπ) Στην αύξηση αυτής της αδράνειας συμβάλουν η τηλεόραση, οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, τα βιντεοπαιχνίδια, οι υπερβολικές ώρες φροντιστηρίων. Αρκετές μελέτες έχουν δείξει άμεση σχέση μεταξύ ωρών τηλεόρασης και εμφάνισης παιδικής παχυσαρκίας. Η τηλεόραση και οι πολλές ώρες μέσα στο σπίτι προκαλούν επιπλέον και αύξηση της κατανάλωσης σνακ με υψηλή θερμιδική περιεκτικότητα.

 Ψυχοκοινωνικοί λόγοι

Η καταπίεση, η έλλειψη επικοινωνίας παιδιού–μητέρας ή αντίθετα η υπερπροστασία, προδιαθέτει, μέσω της υπερφαγίας, σε παιδική παχυσαρκία. Πρακτικά αυτό δηλώνει την τάση που υπάρχει να «ταΐζουν» τα παιδιά αντί να τα τρέφουν, προσπαθώντας να δείξουν την αγάπη τους για αυτά!! Η σταδιακή αύξηση του βάρους δημιουργεί αρνητική εικόνα του παιδιού για το σώμα του με συνέπεια, τάσεις απομόνωσης και κατάθλιψης, που συχνά οδηγούν σε διαταραχές διατροφικής συμπεριφοράς και διαιώνιση του φαύλου κύκλου. Παρόμοιο αποτέλεσμα έχει και ο κοινωνικός στιγματισμός των παχύσαρκων παιδιών, παρατηρείται κυρίως στα σχολεία..

 Ορμονικά αίτια

Διαταραχές του θυρεοειδούς αδένα, των επινεφριδίων, του υποθαλάμου ή της υπόφυσης, αποτελούν σπάνια αίτια εμφάνισης παχυσαρκίας.

Ποιος είναι ο  ρόλος της κληρονομικότητας.

Ο κληρονομικός παράγοντας έχει μεγάλη βαρύτητα στην αιτιολογία της παχυσαρκίας και συμμετέχει κατά 30-50%. Εάν ένας γονέας είναι παχύσαρκος, το παιδί έχει 50% πιθανότητες να γίνει παχύσαρκο, ενώ εάν και οι δύο γονείς είναι παχύσαρκοι το ποσοστό φτάνει στο 80%. Τα παιδιά των παχύσαρκων γονέων, έχουν μεγάλες πιθανότητες να γίνουν παχύσαρκοι ενήλικες διότι εκτός του γενετικού παράγοντα μοιράζονται και τις ίδιες διαιτητικές συνήθειες και τον ίδιο τρόπο ζωής με τους γονείς.

Σήμερα επικρατεί η άποψη, ότι αυτό που κληρονομείται είναι μια τάση για παχυσαρκία, η οποία θα εκδηλωθεί μόνο εάν υπάρχει το κατάλληλο περιβάλλον (π.χ. λανθασμένη διατροφή, σωματική αδράνεια κλπ). Οι περιπτώσεις κληρονομική παχυσαρκίας, όπου ευθύνεται μόνο ένα γονίδιο είναι υπερβολικά σπάνιες..

Ποιες είναι οι επιπτώσεις και επιπλοκές παιδικής παχυσαρκίας ;

Ορθοπεδικές: Επιφυσιόλυση μηριαίου οστού με πόνο στα ισχία και παθολογική κλίση των κάτω άκρων (τα γόνατα αποκτούν μια κλίση πλησιάζοντας το ένα το άλλο).

Καρδιοαναπνευστικές: Σύνδρομο υποαερισμού ή άπνοιες κατά τον ύπνο, αρτηριακή υπέρταση, προδιάθεση για αρτηριοσκλήρυνση.

Μεταβολικές – Ορμονικές : Δυσλιπιδαιμία (αύξηση ουρικού οξέος, υπερινσουλιναιμία, σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ, διαταραχές περιόδου, σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, πρώιμη έναρξη εφηβείας, λιπώδης διήθηση ήπατος, χολολιθίαση).

Ψυχοκοινωνικές : Υποτίμηση του εαυτού, τάσης απομόνωσης, εκδήλωση διαταραχών διατροφικής συμπεριφοράς (περιστασιακή υπερφαγία, νευρική ανορεξία ή βουλιμία), αγχώδης εκδηλώσεις και κατάθλιψη.

Σε έρευνα, που έγινε σε ζωγραφιές παιδιών ηλικίας 4-11 χρονών, δείχνουν ότι τα παιδιά συνδέουν την παχυσαρκία με κακές κοινωνικές σχέσεις, ελαττωμένη απόδοση στο σχολείο και κακή υγεία..

Ποιοι πρέπει να είναι οι στόχοι της αντιμετώπισης της παιδικής παχυσαρκίας ;

1.       Υιοθέτηση σωστής διατροφικής συμπεριφοράς και σωματικής δραστηριότητας σε μόνιμη βάση.

2.       Έλεγχος σωματικού βάρους

3.       Αντιμετώπιση τυχόν επιπλοκών παχυσαρκίας

Τα παιδιά δεν είναι ενήλικες σε μικρογραφία. Επιτυχής αντιμετώπιση θεωρείται η διατήρηση του βάρους. Αδυνάτισμα στο παιδί είναι το να ψηλώνει χωρίς να παχαίνει! Μη βάλετε το παιδί σας σε στερητική δίαιτα για να χάσει βάρος. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα!

Επίκεντρο η οικογένεια

1. Προσπαθήστε να αλλάξετε τις συνήθειες ολόκληρης της οικογένειας όσον αφορά τη σωματική δραστηριότητα και τη διατροφή και όχι μόνο του παιδιού.

2. Όλοι στην οικογένεια πρέπει να μάθουν να τρώνε υγιεινά και να είναι σωματικά δραστήριοι και όχι μόνο το υπέρβαρο παιδί.

3. Προσπαθήστε να αυξήσετε τη σωματική δραστηριότητας στην οικογένεια

4. Γίνεται πρότυπο για τα παιδιά σας. Αν τα παιδιά βλέπουν ότι εσείς ασκήστε και διασκεδάζετε μ’ αυτό, είναι πολύ πιθανό να σας μιμηθούν.

5. Οργανώστε το πρόγραμμα της οικογένειας έτσι που να δίνεται η ευκαιρία σ’ όλους να ασκούνται, π.χ. μετά το φαγητό αντί να κάθεστε στην τηλεόραση βγείτε μια βόλτα.

6. Βοηθήστε το παιδί να βρει εκείνη τη δραστηριότητα (άσκηση ή σπορ) που του αρέσει.

7. Ελαττώστε το χρόνο που εσείς και το παιδί σας περνάει βλέποντας τηλεόραση.

8. Γίνετε πιο δραστήριοι σωματικά κατά τη διάρκεια της ημέρας και ενθαρρύνετε και την οικογένεια να κάνει το ίδιο, π.χ. αντί να χρησιμοποιείτε ασανσέρ ανεβείτε με τις σκάλες.

Μάθετε την οικογένεια να τρώει υγιεινά

1. Τα παιδιά πρέπει από νωρίς να μάθουν τη σωστή σημασία της διατροφής, δηλαδή ότι το φαγητό πέρα από την ευχαρίστηση που μας δίνει, είναι απαραίτητο για την ανάπτυξη του σώματος και για την παροχή ενέργειας για τις ανάγκες του οργανισμού.

Ο καλύτερος τρόπος για να αρχίσετε, είναι να μάθετε περισσότερα για τις διατροφικές ανάγκες του παιδιού, είτε διαβάζοντας είτε κουβεντιάζοντας με τον διαιτολόγο σας.

Κατόπιν να συζητήσετε με τα παιδιά για τις εναλλακτικές λύσεις όσον αφορά το φαγητό τους και αφήστε τα ίδια να αποφασίσουν για το τι και πόσο θα φάνε.

Φροντίστε η διατροφή ολόκληρης της οικογένειας να είναι ισορροπημένη σύμφωνα με τις αρχές της «διατροφικής πυραμίδας».

Η βάση της διατροφής πρέπει να είναι τα δημητριακά ολικής άλεσης, τα όσπρια, τα λαχανικά και τα φρούτα.

Το κρέας και τα γαλακτοκομικά πρέπει να περιορίζονται σε μικρές ποσότητες.

Προσπαθήστε να υπάρχουν υγιεινές επιλογές φαγητών στο σπίτι. Κατ’αυτόν τον τρόπο τα παιδιά θα μάθουν να διαλέγουν τη σωστή διατροφή χωρίς να έχουν την αίσθηση ότι τους επιβάλετε τη δική σας άποψη.

Προσπαθήστε να τρωτέ όσο γίνεται συχνότερα όλοι μαζί σαν οικογένεια. Κάνετε την ώρα του φαγητού ευχάριστη, με συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων και όχι ευκαιρία για παρατηρήσεις και διαπληκτισμούς. Αν η ώρα του φαγητού είναι δυσάρεστη, τότε το παιδί θα προσπαθήσει να φάει όσο γίνεται γρηγορότερα και να φύγει από το τραπέζι. Επίσης, θα μάθει να συνδυάζει το φαγητό με το stress.

Ενθαρρύνετε τα παιδιά να συμμετέχουν στα ψώνια και στην προετοιμασία του φαγητού.

Τα παιδιά τρώνε πιο ευχάριστα τα φαγητά που διάλεξαν και βοήθησαν στην προετοιμασία τους.

Προγραμματίστε σε συγκεκριμένες ώρες της ημέρας την κατανάλωση ενδιαμέσων (snacks) έτσι που να μην τους «κόβουν» την όρεξη για τα κυρίως γεύματα.

Προσπαθήστε να αποφεύγεται η κατανάλωση φαγητών ή snacks βλέποντας τηλεόραση. Τρώτε μόνο σε συγκεκριμένα μέρη του σπιτιού, π.χ. κουζίνα, τραπεζαρία. Όταν τρώνε μπροστά στην τηλεόραση, είναι πολύ πιθανό να μη νοιώσουν το αίσθημα του κορεσμού, με αποτέλεσμα να φάνε περισσότερο.

Μη χρησιμοποιείτε το φαγητό για τιμωρία ή ανταμοιβή. Αν στερείτε το φαγητό από το παιδί για να το τιμωρήσετε υπάρχει η πιθανότητα να του δημιουργηθεί ο φόβος της πείνας. Σαν αποτέλεσμα το παιδί θα τρώει οποτεδήποτε βρίσκει την ευκαιρία. Κατά τον ίδιο τρόπο αν χρησιμοποιούνται τρόφιμα, π.χ. γλυκά, σαν ανταμοιβή, το παιδί θα πιστέψει ότι αυτά τα τρόφιμα είναι καλύτερα από τα άλλα.

Σιγουρευτείτε ότι το παιδί έχει μια ισορροπημένη διατροφή και έξω από το σπίτι. Μάθετε τι τρώει στο σχολείο ή καλύτερα ετοιμάστε εσείς το κολατσιό του. Επίσης, προσέχετε τις επιλογές σας όταν τρώτε έξω από το σπίτι (π.χ. εστιατόρια).

Τα παιδιά μαθαίνουν καλύτερα με παραδείγματα, γι’ αυτό ο καλύτερος τρόπος είναι να γίνετε εσείς το παράδειγμα στο παιδί σας, τρώγοντας υγιεινά και όντας σωματικά δραστήριοι.